Dünyanın en küçük maymun türü olan marmoset maymunlarının ismi, Fransızcadaki “marmouset” yani “cüce” kelimesinden geliyor. Gerçekten de boyutlarına bakınca isimlerinin hakkını verdiklerini söyleyebiliriz.
Gelin bu küçük yaratıkların ilginç yaşamlarına, hayatta kalma mücadelelerine ve marmosetlerin bilmediğimiz diğer ilginç özelliklerine daha yakından bakarak dünyalarına sızalım.
Marmoset maymunları hakkında ilginç bilgiler:
- En küçük maymun türüdürler.
- Vücut dillerini ve yüz ifadelerini kullanabilirler.
- İyi bir evcil hayvan değillerdir.
- Aynı eşe sadık kalırlar.
- Beyinleri, vücutlarına oranla oldukça büyüktür.
- Kürkleri, türler arasında değişiklik gösterir.
- 5 metrenin üzerine atlayabilirler.
- Neredeyse hepsi ikizdir.
- Ağaçlardan düşmeleri yaygın bir şeydir.
- Başlarını 180 derece döndürebilirler.
- Çok çeşitli yerlerde yaşarlar.
En küçük maymun türüdürler.
Marmoset maymunlarının yetişkinleri bile 15 ila 20 cm arasında uzunluğa sahip. Hatta bazen kuyrukları, uzunluklarının yarısından fazlasını oluşturuyor. Bunun yanı sıra yetişkin marmosetlerin ağırlığı genellikle 150 ila 400 gram arasında değişebiliyor. Dişi marmosetler, erkeklere kıyasla genellikle biraz daha hafif oluyorlar. Oyuncak gibiler, değil mi?
Vücut dillerini ve yüz ifadelerini kullanabilirler.
Marmosetler, iletişim kurmak için çeşitli sesler çıkarmalarının yanı sıra vücut dili ve yüz ifadelerini de kullanarak diğer marmoset maymunlarıyla etkileşime girebiliyorlar. Örneğin tehditkâr bir duruş sergileyerek saldırganlıklarını ifade ederken mutluluk, korku, şaşkınlık ve endişe gibi duyguları da mimikleriyle gösterebilme yeteneğine sahipler.
Bunlara ek olarak sevgi gösterisi için birbirlerine sıkıca sarılmak gibi sevimli davranışlar sergileyebiliyorlar. Yumuş yumuş olduk…
İyi bir evcil hayvan değillerdir.
Primatlar grubunda yer alan marmosetler, duyusal ve bilişsel açıdan görece daha zeki oldukları için yoğun zihinsel stres hissedebiliyorlar. Ne yazık ki evcil hayvan ticareti, marmosetleri de vuruyor. Yavrular, genellikle annelerinden çalınıyor ve travmatik bir şekilde kıtalar arasında taşınıyor.
Gittikleri yolu ölmeden tamamlayabilenler; duygusal, psikolojik ve fiziksel olarak hasar görmüş hâlde yaşamaya devam ediyorlar. Sonucunda ise egzotik bir hayvanla oynamak isteyen bir insanın oyuncağı oluyorlar… Bu nedenle her ne kadar tatlı olurlarsa olsunlar bir evcil hayvan ya da gösteri malzemesi olarak kullanılmamalılar.
Aynı eşe sadık kalırlar.
Marmoset maymunları, monogram bir yaşam tarzına sahipler. Yani bir çift olarak yaşıyorlar ve birbirlerine sadık kalıyorlar. Bir çift, genellikle birbirlerine karşı bakım gösteriyor ve birlikte yavrularını büyütüyorlar. Bir eşin yaralanması ya da hasta olması durumunda diğer eş, ona bakım sağlıyor.
Hatta eşlerin yavrularına diğer üyeler de yardım edebiliyor. Bu da bir nevi yardımlaşma stratejisi olarak görülüyor.
Beyinleri, vücutlarına oranla oldukça büyüktür.
Marmosetler hakkında ilginç özelliklerden bir diğeri de beyinlerinin, primatlar arasında görece gelişmiş olması. Bu da karmaşık davranışları ve öğrenmeyi destekleyen bir beyin potansiyeline sahip olduklarını gösteriyor. Öğrendikleri bilgileri hatırlama ve geçmiş deneyimlerini kullanma kabiliyetleri de epey gelişmiş olduğundan karşılaştıkları zorluklara ve fırsatlara uygun şekilde tepki verebiliyorlar.
Bunun yanı sıra deneme-yanılma yöntemi kullanarak çevrelerini keşfediyorlar ve grup içindeki diğer maymunların davranışlarının sonuçlarını gözlemleyerek belli bir davranışı tekrar etmeyi ya da etmemeyi öğrenebiliyorlar.
Kürkleri, türler arasında değişiklik gösterir.
Marmosetlerin kürk renkleri genellikle parlak ve çeşitli. Bazı türlerin kürkleri altın sarısı, kahverengi, gri veya siyah gibi doğal renklerde olabilirken diğer türlerde kırmızı, turuncu, beyaz veya siyah lekeler bulunabiliyor. Tüm bu renkler, marmosetlerin doğal yaşam alanlarına uyum sağlamalarına yardımcı olabiliyor veya sosyal iletişimde rol oynayabiliyor.
Ayrıca cinsiyet ve yaşa bağlı olarak kürk renklerinde ve desenlerinde farklılıklar ortaya çıkabiliyor. Örneğin bazı türlerde erkeklerin kürk renkleri dişilere göre daha parlak veya belirgin olabiliyor. Ayrıca yavrular büyüdükçe kürk renkleri ve desenleri değişebiliyor.
5 metrenin üzerine atlayabilirler.
“Cüce” olduklarına bakmayın, atlama kabiliyetleri çok iyi! Ağaç dalları arasında 5 metreye kadar atlayabiliyorlar ve ağaçlara tutunmak için keskin pençe benzeri tırnaklarından faydalanıyorlar.
Neredeyse hepsi ikizdir.
Marmosetler yaklaşık 4.5 ay boyunca gebelik yaşıyorlar ve neredeyse her zaman ikiz doğuruyorlar. Bebekler, şaşırtıcı olmayan bir şekilde, yetişkinlerden bile daha küçük. Yaklaşık bir parmak büyüklüğünde!
Ağaçlardan düşmeleri yaygın bir şeydir.
Marmosetler, ağaçta yaşamaya her ne kadar adapte olsalar da sık sık ağaçlardan düşüyorlar. Ne yazık ki bu durum özellikle bebek marmosetlerin başlıca ölüm sebeplerinden biri. Tüm adaptasyonlarına rağmen yüksek seviyelerde hayatta kalma konusunda biraz daha beceri ve öğrenmeye ihtiyaçları var.
Çok çeşitli yerlerde yaşarlar.
Genellikle Brezilya’da bulunan marmoset maymunları; bozulmamış birincil ormanlar, nehir kenarlarındaki ormanlar, çalılıklar, yenilenen genç ormanlar ve meyve bahçeleri gibi çok çeşitli ormanlarda yaşamlarını sürdürüyorlar.
Marmosetler için ideal yaşam alanı çoğunlukla sarmaşıkların ve asmaların hâkim olduğu, yoğun bitki örtüsüne sahip yerler.
Başlarını 180 derece döndürebilirler.
Birbirinden ilginç özelliklere sahip marmosetler, ağaçlarda yaşamaya adaptasyon geliştirerek kafalarını tamamen ters yöne çevirme yeteneği kazanmışlar. Bu, onlara bir gövdede ya da daldayken kullanabilecekleri 360 derecelik bir görüş alanı sağlıyor.
Marmosetler ne yazık ki şu anda ormansızlaşma, evcil hayvan ticareti, insan müdahalesi sebebiyle büyük tehlike altında ve türleri “savunmasız” olarak sınıflandırılıyor. Umuyoruz ki ilginç özelliklerini bir araya getirdiğimiz marmoset maymunları doğal yaşam alanlarında özgürce yaşamaya devam eder…
Hayvanlarla ilgili diğer içeriklerimize göz atabilirsiniz:
